برخی تدابیر اسلام در جهت توزیع عادلانه درآمد(5)

دوم - خمس: در خمس که عمده ترین دریافتی آن از درآمد کسب است، در صورتی که از مخارج سال اضافه بیاید، یک پنجم باقیمانده گرفته می شود که این نشانگر بخشودگی مالیاتی درآمدهای پایین است. سه سهم از خمس برای یتیمان، مسکینان و درراه ماندگان سادات است، و سه سهم دیگر که در اختیار رسول خدا (ص) بود، بیشتر توسط حضرت، صرف کمک به فقرا می شد. امیرمومنان(ع) فرمود: «آن هنگام که ما خاندان محمد (ص) در خانه های بی در و بی سقف می زیستیم، و لباس درستی نداشتیم و بیشتر ما هنگام نماز به نوبت از یک لباس استفاده می کردیم، چه بسا مالی می رسیدکه خدا آنرا فقط حق ما قرار داده بود، رسول خدا ایثار می کرد و آنرا به صاحبان اموال و قوی دستان می بخشید تا شاید از این راه  دل آنها به اسلام  متمایل شود(شیخ صدوق ،۱۴۰۳: ۲/ ۳۷۳ و ۳۷۴).

سوم - خراج: در وضع مالیات خراج توانایی خراج گزاران در نظر گرفته می شود. امیرمومنان(ع) در فرمان به مالک  دستور می دهد که اگر رعایا  از سنگینی خراج شکایتی داشتند، آنرا در جهت بهبود حال آنها تخفیف ده(دشتی، 1369: 176). خراج از زمین هایی که با جنگ فتح شده گرفته می شود و ملک همه مسلمانان است. حاکم اسلامی جهت تقویت دین و جهاد با  کافران و مصالح عمومی از آن استفاده می کند(حر عاملی، 1412: 15/ 110).

چهارم - جزیه: فقط از اهل کتاب گرفته  می شود(حر عاملی، 1412: 15/126)که هم از مسلمانان ثروتمندترند، و هم از پرداخت خمس وزکات معافند. درباره مصرف آن، در صدر اسلام به مهاجران پرداخت می شد که از فقیرترین افراد بودند، اما بعد به همه آنان که در راه دفاع از اسلام جهاد می کنند، می رسد(شیخ مفید، 1417: 274), برخی گفته اند: کار به دست ولی امر است و می تواند به فقرا نیز بدهد (طباطبایی، 1414: 7/ 289 و 490)

این موارد نشانگر آن است که بخش اصلی مالیات دریافتی دولت اسلامی از ثروتمندان بوده است، و از سوی دیگر توزیع و مصرف مالیات های مزبور در بیشتر اوقات به نفع صاحبان درآمدهای پایین است.